In de herfst zijn velen druk in de weer om de tuin ‘op te ruimen’ en winterklaar te maken. Je merkt ongetwijfeld meer takken die losgekomen zijn door windvlagen, uiteraard veel gevallen bladeren op het gazon en de oprit of je zit met snoeiafval. Vaak wordt er nog een laatste keer gemaaid zodat het gazon kort de koude periode ingaat tot het voorjaar. Al deze klusjes leveren heel wat ‘groenafval’ op.
 
Afval is in feite een misleidende term, het is eigenlijk heel waardevolle organisch materiaal dat je kan inzetten ter verbetering van je bodem, voor het creëren van kleine biotopen waar dieren kunnen overwinteren en om wat meer structuur te brengen in je tuin. Zo gaat er niets verloren en laat de natuur het werk doen!
 
In een ecologische tuin spreken we van kringlooptuinieren: het hergebruiken van groenafval in de tuin zodat je niets hoeft af te voeren. Het vraagt geen grote ingrepen, eerder een ander manier van denken. Wat eerst rommel leek, blijkt waardevol bouwmateriaal. Gedaan met de ritten naar het recyclage park! Zo bespaar je niet alleen tijd en kosten, maar bouw je stapsgewijs aan een gezondere bodem en meer leven en variatie in je tuin.
 
-Laat gevallen bladeren liggen of hark ze bijen onder bomen, hagen, struiken of in de border. Een dikke laag blad beschermt de bodem tegen uitdroging en vorst, en vormt een schuilplaats voor dieren. Bladhopen of -korven op een schaduwrijke plek zijn een ideaal winterverblijf voor egels, padden, nachtvlinders en andere insecten. Met de tijd composteren ze tot rijke bladcompost, perfect als potgrond of bodemverbeteraar in de moestuin.
 
-Een van onze eerste blogs ging over takkenwallen of takkenrillen, een absolute favoriet van IMBY. Het is een traditionele manier om snoeihout te benutten. Door takken in lagen te stapelen tussen twee rijen palen ontstaan een stevige structuur die jarenlang meegaat. Vogels gebruiken het als nestplek en voedselbron, egels en muisjes vinden er beschutting, salamanders en padden overwinteren erin, en schimmels en insecten helpen bij de afbraak van het hout. Vaak groeien er zelfs paddenstoelen en varens op. Het is dus als het ware een mini-ecosysteem op zich dat ook nog eens structuur brengt in de tuin. Je kan het opbouwen met enkel takken maar ook mengen met snoeiafval en maaisel.
 
-Vermijd naakte bodem in je tuin, bedek deze liever met organisch materiaal, met mulch, ofwel een dun laagje maaisel, bladeren, houtsnippers of schors. Bodembedekking werkt als een isolatiedeken, waardoor het bodemleven actief blijft, zelfs bij lage temperaturen. De bovenste bodemlaag bevat het meeste voedsel en bodemorganismen. In de winter spoelen voedingsstoffen uit naar het grondwater, mulchen voorkomt dit. Bij hevige neerslag beperk je zo ook bodemerosie. Een bijkomend voordeel is dat je onkruid minder de kans geeft om te ontkiemen. Bladeren, mulch en plantresten vormen een leeflaag voor insecten, padden, egels en loopkevers — allemaal natuurlijke bondgenoten in de tuin.
 
-Laat gerust een deel van je kruiden en vaste planten staan tot in maart. Veel wilde bijen, gaasvliegen, lieveheersbeestjes en andere nuttige insecten gebruiken de holle stengels en verdorde plantendelen als overwinteringsplek of schuilplaats. In die stengels leggen ze hun eitjes of kruipen ze diep weg tegen de kou. Als je in het najaar alles kortwiekt of opruimt, verstoor je hun levenscyclus nog vóór de nieuwe generatie kan uitvliegen in het voorjaar. Door pas in maart te snoeien, geef je deze insecten de kans om hun cyclus te voltooien, een eenvoudige ingreep met een groot effect op de biodiversiteit in je tuin. Daarenboven blijven er zo ook zaadhoofden beschikbaar voor vogels, denk maar aan de kaardebol, kaasjeskruid of juffertje in het groen. Het is niet alleen nuttig, maar veel kruiden hebben ook een prachtig wintersilhouet dat de tuin meer structuur en schoonheid geeft dan een kortgemaaid tapijt. Met rijp of sneeuw is dat echt een pareltje om te zien!
 
Zin om het dit jaar anders aan te pakken? IMBY ontwikkelde een webinar van één uur rond kringlooptuinieren boordevol tips, voorbeelden en suggesties om met groenafval creatief aan de slag te gaan voor een tuin vol leven. Met de kortingscode  BLAD2025 krijg je tijdelijk 20% korting tot 15 December. Klik hier voor meer info en laat je inspireren. Aarzel zeker niet in de commentaren om andere voorbeelden van kringlooptuinieren te vermelden. Veel plezier ermee!